Ronald Ross

Ronald Ross sinh ngày 13/5/1857 tại Almora, Ấn Độ, trong gia đình có cha là một vị tướng trong quân đội Ấn Độ. Lên tám tuổi, ông được gửi đến Anh để học tập và sống cùng gia đình người cô trên đảo Wight. Trong những năm đầu đời, ông phát triển niềm yêu thích đối với thơ ca, văn học, âm nhạc và toán học, nhưng lại không hề có y học. Dẫu vậy, năm 17 tuổi, ông vẫn học y theo ước nguyện của cha. Ông bắt đầu theo học tại Trường Cao đẳng Y tế Bệnh viện St. Bartholomew, London vào năm 1874 và thi tuyển vào Cao đẳng Bác sĩ Phẫu thuật Hoàng gia Anh vào năm 1879. Sau đó, ông được đảm nhận vị trí bác sĩ phẫu thuật trên tàu thủy xuyên Đại Tây Dương trong khi vẫn còn đang theo học bằng Cử nhân Hội Dược sĩ. Cuối cùng, vào năm 1881, ông đã gia nhập tổ chức Dịch vụ Y tế Ấn Độ. Trong một năm nghỉ phép, từ 1888 đến 1889, ông đã học lấy Chứng chỉ Sức khỏe Cộng đồng từ Cao đẳng Bác sĩ Hoàng gia và Bác sĩ Phẫu thuật ở Anh và tham gia khóa học vi khuẩn học dưới sự giảng dạy của Giáo sư E. E. Klein.

MỐI QUAN TÂM ĐẶC BIỆT ĐỐI VỚI CĂN BỆNH TỬ THẦN

Sơ lược về bệnh sốt rét

Muỗi Anopheles (a-nô-phen) – hung thủ truyền bệnh sốt rét (nguồn: wikipedia)

Sốt rét là một căn bệnh gây ra bởi ký sinh trùng Plasmodium, lây truyền từ người này sang người khác khi những người này bị muỗi Anopheles đốt. Bệnh phổ biến ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới của châu Mỹ, châu Á và châu Phi. Mỗi năm có khoảng 515 triệu người mắc bệnh, từ 1 đến 3 triệu người tử vong – đa số là trẻ em ở khu vực phía nam sa mạc Sahara, châu Phi. Sốt rét thường đi kèm với đói nghèo, lạc hậu, và là một cản trở lớn đối với sự phát triển kinh tế.

Sốt rét là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất và là vấn đề rất nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng. Bệnh gây ra bởi ký sinh trùng protozoa thuộc chi Plasmodium. Chi này có bốn loài làm con người nhiễm bệnh. Nguy hiểm hơn cả là Plasmodium falciparum và Plasmodium vivax. Hai loài còn lại (Plasmodium ovale, Plasmodium malariae) cũng gây bệnh nhưng ít tử vong hơn. Nhóm các loài Plasmodium gây bệnh ở người thường được gọi chung là ký sinh trùng sốt rét. Riêng loài P. knowlesi, phổ biến ở Đông Nam Á, gây bệnh sốt rét ở khỉ nhưng cũng có thể gây nhiễm trùng nặng ở người.

Bước tiến lớn trong công trình nghiên cứu về sốt rét của toàn nhân loại

Năm 1892, Ronald Ross bắt đầu quan tâm đến bệnh sốt rét. Ông cùng đồng nghiệp của mình là Patrick Manson – người được coi là cha đẻ của ngành y học nhiệt đới, đã thành công chứng minh rằng ký sinh trùng sốt rét có tồn tại trong máu vào năm 1894. Năm 1895, Ross trở về Ấn Độ và bắt đầu tìm cách chứng minh giả thuyết của Alphonse Laveran và Manson rằng muỗi có liên quan đến việc truyền bệnh sốt rét. Ông thường xuyên trao đổi thư từ với Manson về những phát hiện của mình. Tuy nhiên, tiến trình nghiên cứu của Ross đã bị Dịch vụ Y tế Ấn Độ cản trở khi họ ra quyết định điều chuyển công tác cho ông. Nhưng với sự can thiệp của Manson, Chính phủ Ấn Độ đã giao cho ông nhiệm vụ đặc biệt trong một năm để nghiên cứu sốt rét và bệnh kala azar (sốt nội tạng do leishmania).

Ký sinh trùng Plasmodium đang di chuyển trong nước bọt của một con muỗi cái (nguồn: wikipedia)

Vào ngày 20 tháng 8 năm 1897, tại Secunderabad, Ấn Độ, Ross đã có một khám phá vô cùng quan trọng. Trong khi nghiên cứu mô dạ dày của một con muỗi Anopheles đã hút máu bệnh nhân sốt rét bốn ngày trước đó, ông đã tìm thấy ký sinh trùng sốt rét và tiếp tục chứng minh vai trò của muỗi Anopheles trong việc truyền ký sinh trùng sốt rét ở người. Từ đó, ông bắt đầu nghiên cứu về bệnh sốt rét ở chim. Đến tháng 7 năm 1898, ông đã chứng minh rằng muỗi có thể làm vật chủ trung gian gây bệnh sốt rét ở chim. Bằng cách cho muỗi hút máu chim bị nhiễm bệnh, ông phát hiện ra rằng ký sinh trùng sốt rét có thể phát triển trong muỗi và di chuyển đến tuyến nước bọt của côn trùng, và lây nhiễm cho những con chim khác.

Tiếp tục nghiên cứu về căn bệnh sốt rét

Sau khi rời tổ chức Dịch vụ Y tế Ấn Độ năm 1899, Sir Ronald Ross quay trở lại Anh. Ông trở thành giảng viên và Giáo sư Y học Nhiệt đới tại Trường Y học Nhiệt đới Liverpool mới được thành lập cách đó không lâu. Tại đây, ông bắt đầu công việc nghiên cứu và đề xuất các phương pháp chống sốt rét ở Tây Phi. Đây là khởi đầu cho nhiều chuyến thám hiểm của Ross nhằm nghiên cứu và phát triển các biện pháp kiểm soát sốt rét, bao gồm các chuyến đi tới Ismailia, Ai Cập vào năm 1902 (theo yêu cầu của Công ty Kênh đào Suez), Panama vào năm 1904, Hy Lạp vào năm 1906 và Mauritius từ năm 1907 đến 1908.

Thành tựu

Năm 1901, Ross được bầu làm Hội viên của Cao đẳng Bác sĩ Phẫu thuật Hoàng gia Anh và cũng là Hội viên của Hội Hoàng gia, sau đó ông trở thành Phó Chủ tịch từ năm 1911 đến 1913. Năm 1902, ông được trao Giải thưởng Nobel Y học “cho công trình nghiên cứu về sốt rét, nhờ đó ông đã chỉ ra cách thức ký sinh trùng xâm nhập cơ thể, đặt nền móng cho nghiên cứu thành công về căn bệnh này và các phương pháp chống lại nó.” Cùng năm 1902, ông được phong tước Hiệp sĩ của Huân chương Bath danh giá nhất bởi Quốc vương Anh, và đến năm 1911, ông được thăng lên cấp bậc Hiệp sĩ Chỉ huy của cùng Huân chương. Năm 1910, ông nhận bằng Tiến sĩ Y khoa danh dự tại Stockholm trong lễ kỷ niệm 100 năm thành lập Viện Karolinska và được trao tặng danh hiệu thành viên danh dự của nhiều hiệp hội học thuật trên toàn thế giới trong suốt sự nghiệp của mình.

Trong Chiến tranh Thế giới thứ nhất (1914-1918), Ross được bổ nhiệm làm bác sĩ tư vấn bệnh nhiệt đới cho quân đội Ấn Độ và được cử đến Alexandria trong bốn tháng để điều tra một đợt bùng phát bệnh kiết lỵ đang cản trở hoạt động của quân đội ở Dardanelles. Năm 1917, ông được bổ nhiệm làm bác sĩ tư vấn cho Bộ Chiến tranh và năm 1919, ông nhận được một vị trí tư vấn danh dự cho Bộ Hưu trí.

Năm 1926, Viện và Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Ross được thành lập tại Putney Heath, London bởi Thân vương xứ Wales nhằm tri ân và ghi nhận công lao của Ross. Mục tiêu chính của Viện là nghiên cứu bản chất, điều trị, và phòng ngừa các bệnh nhiệt đới. Ross giữ chức Giám đốc cho đến khi qua đời vào năm 1932. Viện sau đó được sáp nhập vào Trường Y học Nhiệt đới và Vệ sinh London năm 1934.

Viện và Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Ross (nguồn: thelifesyndromeblog)

CUỘC SỐNG CÁ NHÂN VÀ NHỮNG NGÀY CUỐI ĐỜI

Ross đã viết rất nhiều sách về căn bệnh sốt rét, trong đó nổi bật nhất là cuốn “Phòng ngừa sốt rét” (The Prevention of Malaria) xuất bản năm 1911. Ngoài ra, ông còn viết một số tiểu thuyết văn học như “Đứa trẻ của biển” (The Child of the Ocean), “Tinh thần bão tố” (Spirit of the Storm), và “Những cuộc dạo chơi của Orsera” (The Revels of Orsera).

Phiên bản đầu tiên của tiểu thuyết The Revels of Orsera, xuất bản năm 1920 (nguồn: abebooks)

Ronald Ross kết hôn với Rosa Bessie Bloxam vào năm 1889. Họ có hai người con trai và hai cô con gái. Vợ ông qua đời vào năm 1931. Một năm sau đó, Ross qua đời sau thời gian dài lâm bệnh, tại Viện Ross, London, vào ngày 16 tháng 9 năm 1932.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

The Nopel Prize

CDC

Wikipedia