Isaac Newton đã thay đổi thế giới khi đang… cách ly như thế nào?
 |
| Isaac Newton trong vườn nhà ở Woolsthorpe, mùa thu năm 1665, tranh của Robert Hannah, khoảng 1851. Ảnh: artuk.org |
Khi dịch hạch tàn phá London và nước Anh đầu năm 1665, Issac Newton đang là sinh viên ở Đại học Trinity, Cambridge. Theo cuốn Isaac Newton của Gale Christianson, vài tháng sau khi nhận bằng cử nhân mùa xuân năm đó, chàng trai trẻ Newton, 23 tuổi, lui về sống ở nông trang của gia đình tại Woolsthorpe Manor, cách Cambridge khoảng 100km về phía tây bắc.
Ngoài việc giúp ông tránh được dịch bệnh (thế giới chắc chắn đã hoàn toàn khác, nếu – nói phỉ phui – Newton chẳng may mắc dịch hạch thời đó), Woolsthorpe còn là nơi yên tĩnh, thanh bình để tâm trí huyền ảo của Newton được mặc tình chiêm nghiệm không ngắt quãng, để dẫn tới một thời kỳ đỉnh cao trong sáng tạo của ông mà ngày nay được gọi là annus mirabilis – “năm của những phép mầu”.
Đầu tiên, ông tiếp tục các công trình toán học của mình ở Trinity. Vấn đề ông đang nghiên cứu là tìm các phương trình tổng quát cho những đại lượng biến thiên, bài toán đã xử lý ở quy mô hạn chế hơn bởi các nhà khoa học Pháp René Descartes và Pierre de Fermat. Tới cuối năm 1666, Newton về cơ bản đã giải xong bài toán với hàng loạt nghiên cứu ngày nay được gọi là “vi tích phân”.
Newton cũng nghiên cứu quang học, khám phá ra sự tán sắc ánh sáng, giải thích việc ánh sáng trắng qua lăng kính trở thành nhiều màu và một thấu kính hay lăng kính sẽ hội tụ các dãy màu thành ánh sáng trắng.
Cuối cùng, đây cũng là thời kỳ ra đời huyền thoại quả táo rơi xuống đầu Newton và sự suy luận ra lực hấp dẫn. Sự thật có thể không hẳn như vậy, nhưng Newton quả có suy nghĩ về những nguyên lý với đứng yên, chuyển động, sự di chuyển của quả táo – hay bất kỳ đồ vật nào, tương ứng với Trái đất. Nhưng lúc bấy giờ, ý tưởng chỉ mới nhen nhóm. Chúng sẽ thành hình thành dạng hơn 20 năm sau, trong tác phẩm nổi tiếng nhất của ông – Các nguyên lý toán học của triết học tự nhiên.
Trận dịch hạch chết chóc chỉ giảm bớt ở Anh vào mùa xuân năm 1667, mở đường cho Newton trở lại Cambridge, mang theo ông những ý tưởng mà, cùng với sự thay đổi lối sống của ông vào những ngày đen tối đó ở Anh, tới lượt chúng sẽ làm thay đổi thế giới vĩnh viễn.■
